Dualiteit in de parabolische meetkunde 1


Op 6 november 2021 tijdens de studiedag over diversiteit van de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren is een workshop "Wonderlijke Wiskunde" gegeven in het gebouw van het Ichthus College te Veenendaal. In deze workshop zagen de deelnemers dat dualiteit zich niet afspeelt buiten de parabolische meetkunde, maar een hoofdstuk binnen het euclidische boek is. Dit kon worden uitgelegd door voorbij de metrische begrippen - hoek en afstand - van de parabolische meetkunde eens goed naar de incidentiepostulaten van Euclides te kijken. Voor een samenvatting van de workshop, zie Wonderlijke Wiskunde.

Verder werd in de workshop aangegeven dat het gebruikelijke "creëren van een projectief vlak door toevoegen van oneindige ofwel oneigenlijke punten aan het euclidische vlak" niet mogelijk is. Je kunt niet toevoegen wat er al is, in dit geval de richtingen. Het begrip richting heeft de stoel van het oneigenlijk punt al bezet, omdat het voldoet aan de eisen die de 5 vlak-meetkundige postulaten van Euclides stelt aan het begrip punt. "Toevoeging van oneindige punten aan het euclidische vlak" getuigt van willekeur. 

Dualiteit in de parabolische meetkunde 2


Herbert Meschkowski zegt in "Vorderungen an ein Axiomensystem" (1965) dat Hilbert niet in willekeurige axiomastelsels gelooft, maar eist dat:
Grondstellingen onderling en op zich vrij van tegenspraak zijn
Grondstellingen noch begrippen cirkelgang vertonen
Het stelsel volledig is
De tweede en derde eis bezegelen het lot van het "oneigenlijke" ofwel "oneindige" punt. Deze laatste twee woorden zijn immers synoniem met "richting". Zowel twee punten als een punt en een richting, als twee richtingen zijn incident met één lijn. In het laatste geval is een (onzichtbare) lijn per definitie incident met alle richtingen. "Projectieve meetkunde" is zo gezien een algemeen hoofdstuk in zowel het parabolische boek als het hyperbolische boek. Veralgemening is kenmerk en doel van wetenschappelijke voortgang.

Een volgende pagina legt uit, dat de begrippen afstand en hoek voor een belangrijk deel op de incidentiepostulaten rusten.
                  D. J. Adrichem, december 2021